Η ίδρυση του πρώτου οχυρού στην κορυφή του πευκόφυτου λόφου πάνω από την πόλη της Ηγουμενίτσας ανάγεται στους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους και συνδέεται πιθανότατα με τον υστερορωμαϊκό – παλαιοχριστιανικό οικισμό του Λαδοχωρίου που ιδρύεται από Ρωμαίους εποίκους τον 2ο αι. μ.Χ., στον μυχό του κόλπου της Ηγουμενίτσας.

 Από τον 15ο αι. η ιστορία του κάστρου συνδέεται με εκείνη του οικισμού της Ηγουμενίτσας, η οποία αναφέρεται ως βενετσιάνικος σταθμός, ενώ το λιμάνι της χρησιμοποιείται ως αγκυροβόλιο και ασφαλές καταφύγιο πλοίων (Porto delle Gomenizze).

Η λήξη του πρώτου βενετοτουρκικού πολέμου το 1479 σηματοδοτεί την αρχή της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή. Η παρουσία των Οθωμανών ωστόσο γίνεται περισσότερο αισθητή περί το 1540, όταν όλες οι κτήσεις των Βενετών στα παράλια της Ηπείρου περνούν οριστικά στα χέρια των Οθωμανών.

Τον 17o αι., στη διάρκεια του πέμπτου βενετοτουρκικού πολέμου (1645-1669), ο βενετικός στόλος πραγματοποίησε σειρά από σύντομους αντιπερισπασμούς στην περιοχή. Αποκορύφωμα αυτών των ενεργειών υπήρξε η ανατίναξη του τουρκικού οχυρού, που είχε στο μεταξύ ανεγερθεί, το 1685, από τον ναύαρχο Μοροζίνι, αφού προηγουμένως μετέφερε στην Κέρκυρα τα 12 κανόνια του.

Στα τέλη του 18ου αι., ο Αλής Τεπελενλής, πασάς των Ιωαννίνων, κατέλαβε την θέση και επιχείρησε, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, να επισκευάσει το μισογκρεμισμένο οχυρό της.

Από την αρχειακή έρευνα έχουν εντοπιστεί αρκετές απεικονίσεις του κάστρου της Ηγουμενίτσας σε γκραβούρες κυρίως του 17ου αι. Σχεδόν σε όλες η κάτοψη του κάστρου και η χάραξη των τειχών συμπίπτουν με την υφιστάμενη κατάσταση, ενώ στο εσωτερικό του απεικονίζονται κτίσματα, κυρίως κατοικίες, μία χριστιανική εκκλησία και ένα μουσουλμανικό τζαμί με τον μιναρέ του.

 Το κάστρο της Ηγουμενίτσας έχει τραπεζιόσχημη κάτοψη, εμβαδόν περίπου 6.300 τ.μ. και συνολική περίμετρο 412 μ. Αποτελείται από ψηλά τείχη που έχουν δεχτεί επισκευαστικές επεμβάσεις σε διάφορες χρονικές περιόδους. Ο οχυρωματικός περίβολος σώζεται κατά τμήματα έως το ύψος των 6,00 μ. περίπου και έχει μέσο πάχος 2,00 μ. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία πύργων σε όλη την περίμετρο του κάστρου. Η επικοινωνία μεταξύ αυτών και του εσωτερικού της οχύρωσης εξασφαλιζόταν από τοξωτές πύλες. Η κύρια πύλη βρίσκεται περίπου στο μέσον της νοτιοανατολικής πλευράς και ενισχυόταν αμυντικά επίσης από δύο πύργους. Το άνοιγμά της, πλάτους περίπου 2,50 μ., οριζόταν από δύο καλοφτιαγμένες ορθογώνιες παραστάδες και έκλεινε με θύρα που ενισχυόταν από ξύλινη δοκό.

Στην περίμετρο του τείχους και κυρίως κατά μήκος της καλύτερα διατηρημένης νότιας πλευράς του, αλλά και δευτερευόντως στη δυτική, υπάρχουν τοξωτές κανονιοθυρίδες, οι οποίες έχουν υποστεί κατά τη διάρκεια χρήσης τους πολλές μετασκευές και προσθήκες. Αποσπασματικά σωζόμενα κατάλοιπα τοιχοποιιών διαφόρων φάσεων καθώς και τμήματα λιθόστρωτων δαπέδων υποδεικνύουν την ύπαρξη και άλλων αρχιτεκτονικών κατασκευών και κτιρίων. Το βορειανατολικό τμήμα του κάστρου έκλεινε με διατείχισμα και λειτουργούσε ως εσωτερική ακρόπολη.

Για πρόσβαση σε σύντομο οδηγό του Κάστρου Ηγουμενίτσας σε μορφή flipbook πατήστε εδώ

Στον χώρο πραγματοποιούνται εργασίες ανάδειξης στο πλαίσιο του έργου «Δίκτυο Παράκτιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς» (Coastal Heritage Network – CoHeN) του Ε.Π. Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Interreg Ελλάδα – Ιταλία 2014-2020, Έργο συγχρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) και την Εθνική Συμμετοχή των χωρών Ελλάδας και Ιταλίας. Βλ. περισσότερα στον ιστότοπο του έργου εδώ